همشهری- امیرحسین جلالی- روانپزشک: البته کرونا به هیچ عنوان بیماری جدیدی نیست و سال‌ها به‌عنوان یک ویروس با علائم تنفسی خفیف وجود داشته است. اما چیزی که طی ۲سال اخیر بشر را گرفتار کرده، گونه جدید آن است که علائم و اختلالات روانپزشکی را تشدید یا ایجاد می‌کند و به‌دلیل تأثیری که بر سیستم عصبی می‌گذارد می‌تواند مشکلات عصبی و روانی را افزایش دهد.
مقالات علمی در این‌باره به‌تدریج و به‌صورت دقیق‌تر در حال تدوین‌هستند. در کشورمان نیز هرچند کار علمی و تحقیقاتی که شیوع یا فراوانی اختلالات را در مقطع مشخصی سنجیده باشد وجود ندارد اما مشکلات روانپزشکی پس از پاندمی کرونا تشدید شده است. تجربه کار روانپزشکان ما در این مدت نشان داده که مبتلایان به کرونا پس از بهبودی تا مدتی (از یک هفته تا چند ماه) با مشکلاتی ازجمله اضطراب، افسردگی، بی‌خوابی، خستگی و... مواجه می‌شوند. تحقیقاتی هم که اکنون در حال انتشار است اغلب مربوط به گونه‌های قبلی کروناست اما درباره گونه‌های جدید و جهش‌یافته هم این مسئله مطرح است که درگیری سیستم عصبی می‌تواند بیشتر باشد. به‌طور واضح هر بیماری جدی مثل کرونا می‌تواند افراد را گرفتار مشکلات روانپزشکی به شکل حاد کند یا داروهایی که تجویز می‌شود ممکن است عوارضی برجای بگذارد، اما درباره خود کرونا (کووید-۱۹) مشخص شده که مستقل از استرسی که بیماری ایجاد می‌کند یا مستقل از داروها و درگیری‌های معمولی که ناشی از التهاب سیستم بدن است، خود ویروس می‌تواند سیستم عصبی انسان را به شکل مستقل درگیر کند اما این درگیری‌ها خفیف است و به عوارض ترسناک و آزاردهنده منجر نمی‌شود.
عوارض احتمالی مشاهده شده ازجمله خستگی، ضعف و استرس هم پس از مدتی با درمان یا بدون درمان برطرف می‌شود. درصورتی که احساس تنش، اضطراب، افسردگی، احساس ناامیدی، خستگی و بی‌خوابی بیشتر از ۲ هفته با فرد بهبودیافته همراه باشد، بهتر است برای درمان به مراکز مشاوره مراجعه کند. البته در برخی علائم ازجمله تمایل به خودکشی باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن مراجعه به روانپزشک صورت گیرد.
درباره بروز اختلالات روانپزشکی چند نکته مطرح است و نمی‌توان مدعی شد که اثر مستقیم ویروس بر مغز و یا اثر دارویی منجر به بروز این اختلالات می‌شود، چراکه بسیاری از افراد ژن‌های مستعد برای اختلالات روانپزشکی دارند و در مواجهه با کووید-۱۹ و در شرایط عمومی اضطراب‌آوری که به‌دلیل ابتلا، نگرانی از مرگ‌ومیر و عوارض جدی رقم خورده احتمال فعال شدن این ژن نهفته وجود دارد. همچنین بسیاری از بیماری‌ها ممکن است به‌دلیل ابتلا به کووید-۱۹ ایجاد شود؛ چراکه این ویروس بخش قابل توجهی از جمعیت را مبتلا می‌کند و طبیعتا عوارض نادر آن بیشتر از حد معمول نسبت به دیگر بیماری‌ها افراد را گرفتار می‌کند. با گذشت نزدیک به ۲سال از شیوع کرونا در کشور، دور از انتظار نیست که مشکلات روانپزشکی مانند دیگر نقاط جهان، در ایران هم افزایش پیدا کند. بنابراین مهم‌ترین توصیه، رعایت اصول خودمراقبتی شامل فعالیت فیزیکی، ورزش و تداوم درارتباط‌بودن با نزدیکان از طریق تلفن همراه و شبکه‌های اجتماعی است. دیگر اینکه اگر فرد اختلالات روانپزشکی را تجربه می‌کند که از ظرفیت او فراتر رفته، مراجعه به روانپزشک توصیه می‌شود.
نظر شما